มาตรฐานชุดป้องกันสารเคมี รวมกฎหมายไทยและมาตรฐานสากลที่ควรรู้

การทำงานที่เกี่ยวข้องกับสารเคมีในสถานประกอบกิจการ ไม่ว่าจะเป็นการผลิต บรรจุ ขนส่ง หรือกำจัด ล้วนมีความเสี่ยงต่อสุขภาพของผู้ปฏิบัติงาน ซึ่งอาจเกิดจากการสัมผัสทางผิวหนัง การสูดดม หรือการกระเด็นเข้าตา ด้วยเหตุนี้ การเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมี (Chemical Protective Clothing: CPC) อย่างถูกต้องจึงเป็นหนึ่งในมาตรการควบคุมความเสี่ยงที่สำคัญ ซึ่งต้องอ้างอิงจาก กฎหมาย และ มาตรฐานสากล ที่ได้รับการยอมรับ เพื่อให้สามารถคุ้มครองผู้ปฏิบัติงานได้อย่างแท้จริง

มาตรฐานสากลที่เกี่ยวข้องกับชุดป้องกันสารเคมี

1. มาตรฐานยุโรป (EN Standards)

มาตรฐาน EN เป็นมาตรฐานที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะด้านความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ในสหภาพยุโรป สำหรับชุดป้องกันสารเคมีที่สำคัญ ได้แก่:

นอกจากนี้ยังมีมาตรฐานอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น EN 374 สำหรับถุงมือ และ EN 14126 สำหรับการป้องกันจุลชีพอันตราย

2. ANSI และ NIOSH (สหรัฐอเมริกา)

ในสหรัฐอเมริกา หน่วยงานที่มีบทบาทคือ ANSI (American National Standards Institute) และ NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health) โดยมีแนวทางดังนี้:

• ANSI/ISEA 103-2010: มาตรฐานการออกแบบและประเมินชุดป้องกันสารเคมี

• NIOSH Publication No. 2003-145: แนวทางการเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมีในสถานการณ์ต่าง ๆ รวมถึงระบบการจำแนกระดับการป้องกัน

NIOSH ยังสนับสนุนการใช้ “Level of Protection” โดยแบ่งออกเป็นระดับ A, B, C, D ตามลำดับความสามารถในการป้องกัน

3. มาตรฐาน ISO

องค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization: ISO) มีการกำหนดมาตรฐานในภาพรวม เช่น:

• ISO 16602: ว่าด้วยคุณสมบัติและข้อกำหนดของชุดป้องกันสารเคมี รวมถึงการจำแนกประเภทตามระดับความสามารถในการป้องกัน

• ISO 6529: ว่าด้วยความสามารถของวัสดุในการต้านทานการซึมผ่านของสารเคมีในสถานการณ์เฉพาะ

ISO มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมความเข้าใจร่วมกันระหว่างผู้ผลิต ผู้ใช้งาน และผู้ควบคุมกฎหมายทั่วโลก

กฎหมายไทยที่เกี่ยวข้องกับชุดป้องกันสารเคมี

ประเทศไทยมีกรอบกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยในการทำงานกับสารเคมี ดังนี้:

1. พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554

ระบุหน้าที่ของนายจ้างในการจัดให้มีอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยตามประเภทของความเสี่ยง รวมถึงต้องอบรม ให้ความรู้ และตรวจสอบการใช้งานอุปกรณ์

2. ประกาศกระทรวงแรงงาน

• ประกาศกระทรวงแรงงาน เรื่อง ความปลอดภัยในการทำงานเกี่ยวกับสารเคมี พ.ศ. 2556
  กำหนดให้นายจ้างต้องประเมินความเสี่ยง จัดหาอุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสม และมีการควบคุมการสัมผัสของลูกจ้าง

• ประกาศเรื่อง การจัดทำ SDS และการจัดเก็บสารเคมีอันตราย
  สารเคมีต้องมีข้อมูล SDS และการเลือกใช้ PPE ต้องอ้างอิงจาก SDS (หัวข้อ 8: Exposure Controls/Personal Protection)

วิธีประเมินความเหมาะสมเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมี

การเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมีอย่างถูกต้อง ควรใช้แนวทางดังนี้:

1. วิเคราะห์ประเภทสารเคมี

• ชื่อสารเคมี, CAS No.

• สถานะของสาร (ของแข็ง, ของเหลว, ก๊าซ)

• ความเข้มข้น และระยะเวลาการสัมผัส

2. ตรวจสอบข้อมูลจาก SDS

• หัวข้อที่ 8: “การควบคุมการสัมผัสและการป้องกันส่วนบุคคล”

• ระบุประเภทของ PPE ที่ควรใช้ (Type 3, Type 6 ฯลฯ)

3. เลือกชุดจากมาตรฐานที่สอดคล้อง

• จัดทำ Chemical PPE Matrix สำหรับสารเคมีแต่ละชนิดในสถานประกอบการ

• ฝึกอบรมให้พนักงานเข้าใจมาตรฐานของชุด PPE และการเลือกใช้ให้เหมาะสม

• ตรวจสอบสภาพชุดป้องกันก่อน-หลังใช้งาน พร้อมบันทึกการตรวจสอบ

• ใช้ระบบ PPE Compliance Checklist เพื่อประเมินการใช้งานจริง

รายละเอียดเชิงปฏิบัติเกี่ยวกับการเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมีแต่ละประเภท เช่น Level A, B, C, D หรือ Type 1 ถึง Type 6 รวมถึงสถานการณ์การใช้งาน สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่: วิธีการเลือกใช้ชุดป้องกันสารเคมี 

สรุปตารางมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับชุดป้องกันสารเคมี

อ้างอิง

1. International Organization for Standardization (ISO). (2014). ISO 16602: Protective clothing for protection against chemicals.

2. European Committee for Standardization (CEN). EN 943-1, EN 14605, EN 13034.

3. ANSI/ISEA 103-2010: American National Standard for Classification and Testing of Chemical Protective Clothing.

4. NIOSH. (2003). Recommendations for Chemical Protective Clothing. Publication No. 2003-145.

5. กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน. (2556). ประกาศกระทรวงแรงงานเรื่องความปลอดภัยในการทำงานเกี่ยวกับสารเคมี.

6. พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554.